EYT'de en güçlü iki formül açıklandı.
Emeklilikte yaşa takılan vatandaşları ilgilendiren son dakika açıklaması geldi. Yapılan açıklamada EYT'de masadaki formüllere yer verildi.
Millliyet'in son dakika olarak aktardığı haberde Vergi Uzmanı Muhammet Bayram, EYT'nin kanun değişikliği sonrası ortaya çıktığını, 1999 tarihindne öncesinde giriş yapanlar için kadınlarda 20, erkeklerde ise 25 yıl çalışma şartı olduğunu ve 5 bin ile 5 bin 975 prim gün sayısının tamamlanması ile emekli olunduğunu söyledi. 9 Eylül 1999 tarihinde yapılan değişiklik ile yaş şartı kademeli olarak değişti. Burada kadınlarda 40 ile 58 , erkeklerde ise 44 ile 60 yaş arasında değişen kademeli geçiş süreci getirildi.
Bayram yaptığı açıklamada, Ama şunu da belirtmek gerekiyor. Bağ-Kur ve emekli sandıkları için 7 bin 200 prim gün sayısı emekli sandığı için 9 bin prim gün sayısı gerekiyordu. Bu kanun çıkmadan önce böyleydi. Sonra kademeli yaş şartı getirildi. 7 bin prim gün sayısı belirlendi' ifadelerini kullandı.
23 yıldır söz konusu soruunn çözümü için beklentinin olduğunu söyleyen Bayram, 1999'dan önceki tüm sigorta girişlilerin EYT'li olduğunu söyleyerek, "EYT meselesinin sorun haline gelmesinin asıl meselesi şudur. Burada SSK, Bağkur, emekli sandığı 3 ayrı kurum 5 kanun var. Bu homojen yapının tek bir potada eritilmesi sorunu vardı. Tek bir çözüm yolu bulunamadığı için 23 yıldan beri çözülemedi. Bu sorun 99 ve öncesindeki sistemin sorunudur. Yani 90'lı yıllarda SSK sistemi karlı bir sistemken ve devlete borç verir hale gelirken, 1999'da SSK sistemi çöktüğü için çalışanların erken emekli olması istenmedi ve yaş şartı getirildi ki SSK sistemine ağırlık gelmesin." ifadelerini kullandı.
Bayram, 3 ana model başlığı altında 5 farklı sistemin olduğunu söyledi. Bayrma açıklmasında hukukun temel kanun ve işleyişine değindi. Lehe olan kanunun geriye dönük işleyeceğini söyleyen Bayram, aleyhte olan durumda ise kanunun geriye yürümeyeceğini söyledi ve "Burada bir düzenleme yapılması gerekiyorsa EYT'linin yaş şartına takılmadan emekli yapılması gerekiyor." ifadelerini kullandı.
"BİZ SORUNU ÇÖZMEK İSTİYORUZ AMA..."
Vedat Bilgin açıklamasında çalışmaların bakanlıkta sona ermesi sonrası Maliye Bakanlığı bürokratları ile çalışılacağını söyledi. Bu konuda bir değerlendirmede bulunan Bayram, "Bunun anlamı şudur. Biz EYT'lilerin sorununu çözmek istiyoruz ama maliyetlere takılıyoruz." dedi.
YAŞA TAKILANLARIN MALİYETİ NE KADAR?
Bayram açıklamasının devamında, "47-50 yaş bandına takılan emeklilerin emekli edildiği düşünülürse 1 milyon kişi var. En düşük emekli maaşından emekli olurlarsa 1 milyon kişinin yıllık maliyeti 42 milyar TL'dir. Tabi ki devletin burada SGK sistemini finanse etmesi gerekiyor. Burada bir oran söz konusu. 1 çalışanın 2 emekliye bakması gerekiyor. Bizim oranımız 1.87'ye geriledi. Sigorta sisteminin maliyetleri ön plana çıkıyor. O yüzden 3 ana model var.
Kısmi emeklilik, sürenin tamamlanması ve primin tamamlanması modelleri. Kısmi emeklilikte 7 bin prim gün sayısı değil de 3 bin 600 prim gün sayısını tamamlayanlar. Sürenin tamamlanmasında 20-25 yıl sigortalılık süresi var. Sürenin tamamlanması için borçlanma yapılabilir ancak bu riskli bir sistemdir. Sürekli ülkemizde daha öncelerde dövizle borçlanma, süper emeklilik yapıldı. Bu süper emekliliğin Hazine'ye çok olumsuz etkileri oldu." ifadelerini kullandı.
EN GÜÇLÜ İKİ MODEL
Vergi Uzmanı Muhammed Bayram açıklamasının devamında en muhtemel ve güçlü iki modeli , "Primin tamamlanması modelinde ise prim gününü tamamlamayanların borçlanarak bunu tamamlaması söz konusudur. Diğer formüllere bakarsak özellikle ortaya çıkan Almanya ve Finlandiya modeli var. Almanya modelinde kişinin emekliliğine kaç yıl kaldıysa her sene kesintisi söz konusudur. Finlandiya modeli var yine aynı şekilde kesinti olsun ancak kişi şartları tamamladığında kesinti ortadan kalksın." şeklinde açıkladı.
ÖNERİ
Bu modellerle ilgili bir de öneri sunan Bayram, "Öneri olarak şu yapılabilir. Şu anda EYT'li olup da çalışmaya devam edenler mevcut. 3500 emekli maaşlarıyla bu enflasyonist ortamda geçinmek zor. Açlık sınırı 6 bin lira, yoksulluk sınırı 20 bin liraya çıktı. Yaşını bekleyip hala çalışanlar için emeklilik yapılır, çalışmaya devam edenler için sigorta prim kesintileri daha az yapılabilir. Ya da emekli olacaklar için de seni bugün emekli etmiyorum 5 yıl sonra emekli yapacağım ama daha sonra emekli yaptığımda emeklilik bağlama oranını yüksek tutacağım ve bu sayede emekli maaşın yüksek olacak denilebilir." dedi.
ÇIKACAK EYT YASASINDA EMEKLİLİK YAŞI KAÇ OLACAK?
Bayram sözlerini şu şekilde sonlandırdı:
"Şu anda EYT'lilerde emeklilik olacaksa eğer şu anki şartları karşılanması beklenecek. Kanunen 7 bin prim gün sayısı var. EYT mağduru olan vatandaşların 7 bin prim gün sayısını doldurması gerekiyor. Onu da nasıl öğrenecekler? SGK'nın sitesi var buraya kendi bilgilerini doldurup ne zaman emekli olabileceklerini görebilirler ayrıca e-Devlet sistemi üzerinde hizmet sürelerini öğrenebilirler eğer EYT mağduru vatandaşların bir eksik prim gün sayısı varsa eski çalıştıkları iş yerlerine gidip her çalıştığı iş yerlerinde çalışanların özlük dosyası bulunur bu dosyalara ulaşıp SGK sistemine dahil edilmelidir ki EYT bugün çıktığında bugünkü şartlar geçerli olduğu için mağdur olunmasın. Kadınlarda doğum borçlanması mevcut, süt izni mevcut bunları prim gününden saydırabilirler. Erkeklerde askerlik borçlarını saydırabilirler ve bu sayede emekliliğe hazır hale gelebilirler.
Ben prim gününün aşağı çekilebileceğini düşünmüyorum. Prim gününün tamamlanma usulü bulunur, kişi borçlanarak tamamlar. Burada çalışma barışının bozulması söz konusudur.''
Finans7.com | Ankara